علت و نشانه های بیش فعالی در کودکان

بیش‌فعالی یا اختلال کمبود توجه/بیش‌فعالی (Attention Deficit/Hyperactivity Disorder یا ADHD) یک اختلال رفتاری است که معمولا در کودکان شروع می‌شود و بیشتر در پسران به مشاهده می‌رسد. دقیق نمی‌دانیم علت این اختلال چیست، اما به نظر می‌رسد ژنتیک، عوامل محیطی و شیمیایی مغزی دخیل هستند.

نشانه‌های بیش‌فعالی شامل بی قراری، نتوانستن تمرکز کردن، انجام دادن کارها بدون فکر کردن به نتیجه آن‌ها، اضطراب، بی خوابی، اختلال در برقراری ارتباط با دیگران و... می‌شوند.

بیش‌فعالی ممکن است برای کودکان مشکل ساز شود و باعث گرفتاری در محیط تحصیلی، خانواده و دیگر فعالیت‌ها شود. لذا در صورت مشاهده نشانه‌های بیش‌فعالی در کودکان، بهتر است با یک پزشک، روان‌شناس یا مشاور مربوطه مشورت کنید.

بیش‌فعالی ممکن است با توجه به شدت آن، برای کودکان مختلف باعث مشکلاتی شود. به عنوان مثال، در حالت‌های شدید تر، کودک نمی‌تواند به خوبی درس بخواند و در نتیجه موفقیت در تحصیلاتش را از دست می‌دهد. همچنین، این اختلال ممکن است باعث سرپایی، تصادفات، نارضایتی در رابطه با دوستان و خانواده، اختلالات هیجانی و اضطرابی و صدمات جسمی شود.

برخی از راه‌های مدیریت بیش‌فعالی شامل درمان دارویی، روان‌درمانی، رفتاردرمانی، تغییرات در سبک زندگی و تغذیه و تمرینات فیزیکی هستند. البته درمان مناسب برای هر کودک، بسته به شدت بیش‌فعالی و وضعیت عمومی کودک، متفاوت است و بهتر است با یک پزشک یا مشاور مربوطه در این زمینه مشورت کنید.

عوامل علت و نشانه های بیش فعالی در کودکان

علت بیش‌فعالی در کودکان به هیچ وجه به یک عامل خاص نمی‌تواند نسبت داده شود، چرا که این اختلال مشکلاتی زیادی دارد و عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند. برخی از این عوامل عبارتند از:

ژنتیک

بر اساس تحقیقات، ژنتیک نقش مهمی در بروز بیش‌فعالی دارد و به نظر می‌رسد که فرزندانی که از والدینی با بیش‌فعالی رنج می‌برند، احتمال بیشتری برای بروز این اختلال دارند.

عوامل محیطی

برخی عوامل محیطی نیز می‌توانند در بروز بیش‌فعالی نقش داشته باشند، مثلا مصرف الکل یا مواد مخدر توسط مادر در دوران بارداری، اختلالات در خانواده، محیط تحصیلی نامساعد و عوامل استرس‌زا.

شیمیایی مغزی

برخی اختلالات شیمیایی مغزی هم می‌توانند منجر به بروز بیش‌فعالی شوند، مثلا کمبود دوپامین در مغز که باعث افزایش حرکت و بیش‌فعالی می‌شود.

نشانه‌های بیش‌فعالی شامل بی قراری، نتوانستن تمرکز کردن، انجام دادن کارها بدون فکر کردن به نتیجه آن‌ها، اضطراب، بی خوابی، اختلال در برقراری ارتباط با دیگران و... می‌شوند. همچنین، کودک با بیش‌فعالی ممکن است به نظر دیگران به نامطبوع یا بی‌احترام به نظر برسد، در نتیجه بیش‌فعالی می‌تواند باعث سربازشدن کودک در روابط اجتماعی شود.

تشخیص و مدیریت بیش فعالی در کودکان

برای تشخیص بیش‌فعالی در کودکان، بهتر است با یک پزشک، روان‌شناس، یا مشاور مربوطه مشورت کنید. این اختلال ممکن است با توجه به شدت آن، برای کودکان مختلف باعث مشکلاتی شود. به عنوان مثال، در حالت‌های شدید تر، کودک نمی‌تواند به خوبی درس بخواند و در نتیجه موفقیت در تحصیلاتش را از دست می‌دهد. همچنین، این اختلال ممکن است باعث سرپایی، تصادفات، نارضایتی در رابطه با دوستان و خانواده، اختلالات هیجانی و اضطرابی و صدمات جسمی شود.

برخی از راه‌های مدیریت بیش‌فعالی شامل درمان دارویی، روان‌درمانی، رفتاردرمانی، تغییرات در سبک زندگی و تغذیه و تمرینات فیزیکی هستند. البته درمان مناسب برای هر کودک، بسته به شدت بیش‌فعالی و وضعیت عمومی کودک، متفاوت است و بهتر است با یک پزشک یا مشاور مربوطه در این زمینه مشورت کنید.

با توجه به اینکه بیش‌فعالی یک اختلال رفتاری است، برای مدیریت آن نیاز به تدابیر رفتاری دارید. برخی از این تدابیر شامل تغییرات در سبک زندگی، تمرینات فیزیکی منظم، جلوگیری از مصرف مواد مخدر و الکل، تقویت مهارت‌های اجتماعی و چگونگی ارتباط با دیگران و رفتاردرمانی هستند.

شهرزاد شمیرانی

روانشناس بالینی

من دکتر شهرزاد شمیرانی

رواندرمانگر بالینی

حوزه فعالیت : در زمینه کودک ، نوجوان، خانواده

مشاور روانشناس منابع و سرمایه های انسانی در سازمان ها