آرکتایپ یا کهن الگو چیست؟

آرکتایپ به همان معنای واژه الگو (Archetype) است که به یک الگوی شناختی مشترک و اساسی در فرهنگ، تاریخ و ادبیات اشاره دارد. از دیدگاه روان‌شناسانه، آرکتایپ به عنوان یک الگوی دستیابی پیوسته از قدیمی‌ترین ایده‌های انسانی شناخته شده است. به عبارت دیگر، آرکتایپ‌ها شامل الگوهایی هستند که طی زمان در اعماق بیشتر ماهیت انسانی صورت گرفته‌اند و تجربیات مشترک انسانی را به نمایش می‌گذارند. به مثال‌های آرکتایپ معروف مانند شاهزاده، جادوگر، قهرمان و... می‌توان اشاره کرد.

کهن الگو های مردان

کهن الگوی مردان، در واقع یک اصطلاح است که بیانگر شخصیت و سبک زندگی مردان از گذشته می‌باشد. این الگو برگرفته از مردان بزرگ و شجاعی است که در دوران گذشته، از خود به عنوان تبادل‌کننده‌ی امتیاز درجه بالایی از شهامت و قدرت بهره می‌برده اند. 

این الگو بیشتر با صفاتی همچون رعایت اصول اخلاقی، تلاش برای رسیدن به هدف ها، صبر، پایداری، قدرت و شجاعت در دفاع از خود و دیگران، تواضع، انضباط، سخت کوشی، در نهایت کمالاتی همچون عدالت و ستودن از حقوق همه مردان و زنان پدیدار می‌شود.

این الگو در خصوص همه مردان و حتی زنان هم می‌تواند بکار رود و در واقع هر فردی که می‌خواهد زندگی‌ای مفید و معنی‌دار داشته باشد، می‌تواند از معیارهایی که در این الگو بیان شده است استفاده کند.

به طور کلی، چندین آرکتایپ مردانه در روانشناسی وجود دارد که به عنوان الگوها و نمونه‌های مشخصی برای رفتار و شخصیت مردان بکار می‌روند. بعضی از این آرکتایپ‌های مردانه شامل موارد زیر هستند:

شجاع

مردانی که به خاطر شجاعت، قدرت و حمایت شناخته می‌شوند.

عادل

مردانی که به دنبال عدالت و برابری هستند و به لحاظ اخلاقی مورد احترام قرار می‌گیرند.

مردانه

مردانی که به دنبال سنت‌های مردانگی و نقش‌های جنسی مردانه هستند.

خلاق

مردانی که به دنبال ایده‌های نوآورانه و خلاقانه هستند و ارزش‌های هنری و زیبایی را دوست دارند.

خودمحور

مردانی که برای رسیدن به هدف‌هایشان به خودشان اتکا می‌کنند و اراده قوی و خودمحور دارند.

ماجراجو

 مردانی که به دنبال چالش‌ها، ماجراجویی و تجربه‌های جدید هستند.

خانواده‌مدار

 مردانی که خانواده را در اولویت قرار می‌دهند و به عنوان فردی مهربان و موجودی حمایت‌کننده شناخته می‌شوند. 

از آنجایی که هیچ فردی به طور کامل به یک آرکتایپ خاص تعلق ندارد، ممکن است ویژگی‌های مختلفی از آرکتایپ‌های مختلف در افراد موجود باشد.

کهن الگو های زنان

همانطور که میدانید، آرکتایپ ها تصورات نمادین و شاخصه های مشترکی هستند که در فرهنگ ها و افسانه ها برای بیان الگوها و رفتارهای انسانی استفاده می شوند. در این راستا، برخی آرکتایپ های زنان که در فرهنگ های مختلف شناخته شده اند عبارتند از:

مادر

شخصیتی شفیق و مهربان که با حمایت و نگهداری، مراقبت از دیگران، خانواده و طبیعت مشغول به کار است.

دوست خوب

 شخصیتی که از همدردی، اعتماد و محبت برخوردار است و برای دوستی های صمیمی و قرار گرفتن در گروه ها مورد توجه قرار می گیرد.

قهرمان

زنی که جرئت و اعتماد به نفس قوی دارد و می تواند در برابر مشکلات و چالش های زندگی به موفقیت دست یابد.

زن آزاد

شخصیتی که برای فردیت، استقلال و تحقق هدف های شخصی خود تلاش می کند.

 بیسته یا شاعر

مخلوطی از حساسیت، خلاقیت و تجسم که می تواند با شعر و هنر خود، دنیایی را ایجاد کند که قبلا وجود نداشته است.

این آرکتایپ ها فقط چند مثال از شخصیت های زن هستند و می تواند طیف گسترده ای از آنها در فرهنگ های مختلف دیده شود.

شهرزاد شمیرانی

روانشناس بالینی

من دکتر شهرزاد شمیرانی

رواندرمانگر بالینی

حوزه فعالیت : در زمینه کودک ، نوجوان، خانواده

مشاور روانشناس منابع و سرمایه های انسانی در سازمان ها