عدم تمرکز در کودکان دبستانی و پیش دبستانی

عدم توجه و تمرکز در کودکان می‌تواند به عوامل گوناگونی برمی‌گردد. این مشکل ممکن است ناشی از مشکلات شنوایی و بینایی، فشار روحی، بیماری‌های مزمن، عدم تعادل شیمیایی در بدن، استرس و ناراحتی های خانوادگی، نقص سیستم عصبی، نارسایی آموزشی و یا مشکلات دیگری باشد.

برای حل این مشکل، ابتدا باید علت آن را تشخیص داد و سپس با توجه به علت، راهکارهای مناسب را پیاده کرد. به عنوان مثال، در صورتی که علت عدم توجه و تمرکز بیماری مزمن باشد، درمان بیماری اولویت دارد. اگر علت مشکل استرس و ناراحتی های خانوادگی باشد، لازم است در این زمینه تلاش کنید تا این موضوعات رفع شوند.

علاوه بر این، آموزش رفتارهای خودکنترلی به کودکان نقش مهمی در حل این مشکل دارد. همچنین، تغذیه مناسب با مواد مغذی و فعالیت‌های ورزشی منظم نیز بهبود عملکرد شناختی کودکان را تسهیل می‌کند. در نهایت، مراجعه به پزشک یا مشاور روان‌شناس نیز می‌تواند بهبود وضعیت را ایجاد کند.

همچنین، محیط آموزشی هم برای بهبود توجه و تمرکز کودکان بسیار مهم است. محیط آموزشی باید مناسب و دلسوزانه باشد و از تنوع در روش‌های آموزشی استفاده شود. همچنین، تنظیم برنامه زمانی مناسب و کاهش تعداد واحدهای آموزشی در یک روز نیز به کاهش خستگی و افزایش تمرکز کودکان کمک می‌کند.

استفاده از تکنیک‌های متنوع و جذاب در آموزش نیز به کودکان کمک می‌کند تا از درس‌های درسی علاقه‌مند شوند و تمرکز بیشتری روی آن‌ها داشته باشند. از تکنیک‌های مختلفی مثل بازی، روش‌های تعاملی، نمایش فیلم، استفاده از تصاویر و نمودارها و ... در آموزش استفاده کنید.

در نهایت، ارتباط با خانواده نیز در بهبود عدم توجه و تمرکز کودکان موثر است. باید با والدین کودکان صحبت کنید و آن‌ها را در جهت حل این مشکل پیگیری کنید. همچنین، با دانش‌آموزان هم ارتباط برقرار کنید و نظرات و پیشنهادات آن‌ها را جدی بگیرید تا ایشان احساس تعلق به محیط آموزشی کنند و تمرکز و توجه آن‌ها بهبود یابد.

در علاوه، استفاده از روش‌های مختلف آموزشی مثل یادگیری مبتنی بر بازخورد و پاداش، استفاده از تحولات جدید در فناوری آموزشی، استفاده از روش‌های فعال و تعاملی و ... نیز بهبود عملکرد کودکان در حین یادگیری و بهبود توجه و تمرکز آن‌ها را تسهیل می‌کند.

همچنین، داشتن زمان خود با کودکان و شروع به کار با آن‌ها از سنین پایین نیز به کودکان کمک می‌کند تا رفتارهای خود را کنترل کنند و بهتر به شناخت خود و دیگران بپردازند. به همین دلیل، باید به دانش‌آموزان فرصت داده شود با همدیگر به ارتباط برسند و به تجربیات همدیگر گوش کنند.

در نهایت، باید توجه داشت که رسیدن به یک تغییر دائمی در عادات و رفتارهای کودکان تلاش بسیاری می‌طلبد و نیاز به صبر، پشتکار و همچنین همکاری اولیاء دانش‌آموزان با محیط آموزشی و معلمان دارد.

روش تشخیص عدم توجه و تمرکز در کودکان

تشخیص عدم توجه و تمرکز در کودکان باید به وسیله یک پزشک تخصصی صورت بگیرد. اما والدین، معلمان و دیگر افراد دور و بر می‌توانند نشانه های نوعی از مشکلات توجه و تمرکز را تشخیص دهند. برخی از این نشانه ها عبارتند از:

1- اشتباهات مکرر در تکالیف و آزمون ها

2- سختی در نگه داشتن توجه به درس‌های درسی

3- عدم قرار گرفتن در جمع دوستان و دیگران در بازی و فعالیت‌ها

4- بیش از حد بی قراری و بی‌حوصلگی

5- دشواری در ارائه پاسخ‌های منطقی و دقیق به سؤالات

6- عدم توجه به جزئیات و عدم جلب توجه در رویدادها و وقایع

7- عدم ثبات و عدم تمرکز در فعالیت‌هایی که به طور معمول نیاز به تمرکز دارند. 

این نشانه ها می‌توانند نشانگر وجود عدم توجه و تمرکز در کودک باشند، اما برای تشخیص نهایی و درمان، باید به پزشک مراجعه شود. پزشک می‌تواند با استفاده از روش‌های تخصصی نظیر مصاحبه با کودک و خانواده، مشاهده رفتار کودک و ارزیابی شرایط جسمی و روانی آن‌ها، تشخیص و درمان علائم عدم توجه و تمرکز را آغاز کند.

علت‌های شکل گیری عدم توجه و تمرکز در کودکان

علت‌های شکل گیری عدم توجه و تمرکز در کودکان بسیار متنوع هستند. در ادامه به برخی از عوامل مهم و پررنگ که می‌توانند بر روی عدم توجه و تمرکز کودکان تأثیر گذار باشند، اشاره می‌شود:

عوامل ژنتیکی

برخی از مطالعات نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی نقش مهمی در شکل گیری عدم توجه و تمرکز در کودکان دارند.

آسیب‌های مغزی

آسیب‌های مختلفی مثل صدمات سری، عفونت‌های مغزی، سکته مغزی و... می‌توانند عاملی برای عدم توجه و تمرکز در کودکان باشند.

عوامل محیطی

محیط زندگی کودکان می‌تواند نیز بر روی عدم توجه و تمرکز آن‌ها تأثیر گذار باشد. برخی از این عوامل شامل فشار روحی، ناراحتی‌های خانوادگی، نبود پدر یا مادر، سوء تغذیه و کمبود خواب، استفاده از داروها و مواد مخدر و... هستند.

عوامل آموزشی

مشکلات در فرآیند آموزش و یادگیری نیز می‌تواند باعث عدم توجه و تمرکز کودکان شود. عواملی مثل شیوه آموزشی نامناسب، تعداد واحدهای درسی بیش از حد، عدم تناسب بین سطح آموزشی سن کودکان، نبود محیط آموزشی مناسب و... از جمله عوامل مهم برای شکل گیری عدم توجه و تمرکز در کودکان هستند.

عوامل بهداشتی

عواملی مثل نقص سیستم عصبی، نارسایی غدد درون ریز، مشکلات تعادل شیمیایی در بدن، بیماری‌های مزمن، عدم تغذیه مناسب و کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی از دیگر عواملی هستند که می‌توانند باعث شکل گیری عدم توجه و تمرکز در کودکان شوند.

عوامل روانشناختی

عواملی مثل استرس، اضطراب، افسردگی، اختلالات خلقی و رفتاری، نارسایی خودکنترل و... نیز می‌توانند در شکل گیری عدم توجه و تمرکز در کودکان مؤثر باشند.

لازم به ذکر است که بهبود عدم توجه و تمرکز در کودکان نیازمند شناسایی دقیق علت این مشکل است. بعضی از این علل قابل درمان هستند، مانند مشکلات بهداشتی و آموزشی، در حالی که برخی دیگر که مرتبط با عوامل ژنتیکی و روانشناختی هستند، قابل درمان نیستند و باید با روش‌هایی مثل مشاوره و درمان شناختی-رفتاری مدیریت شوند.

اگر مشکوک به وجود عدم توجه و تمرکز در کودک خود هستید، بهتر است در اولین فرصت با پزشک فرزندان و یا متخصصان مرتبط مانند روان‌شناس، مشاور و معلم صحبت کنید. این افراد می‌توانند شما را در شناسایی دقیق علت مشکل کودک و برنامه‌ریزی برای مدیریت آن کمک کنند.

شهرزاد شمیرانی

روانشناس بالینی

من دکتر شهرزاد شمیرانی

رواندرمانگر بالینی

حوزه فعالیت : در زمینه کودک ، نوجوان، خانواده

مشاور روانشناس منابع و سرمایه های انسانی در سازمان ها