ترس های دوران کودکی

ترس‌های دوران کودکی یک قسمت طبیعی از رشد و توسعه کودکان است. در این دوران، کودکان ممکن است با مواردی که برای بزرگان شاید عجیب یا نامعقول به نظر برسد، ترسیده یا نگران باشند. این ترس‌ها می‌توانند موقتی باشند و با گذشت زمان به خود بروز ندهند، یا ممکن است برای مدت طولانی با کودک همراه باشند.

مهمترین علت ایجاد ترس‌ها در کودکان، ناتمام بودن فرآیند تکاملی ذهنی و عاطفی آن‌هاست. در طول دوران کودکی، کودکان در حال یادگیری و درک جهان پیرامون خود هستند و برخی مفاهیم و موارد ممکن است برایشان ترسناک یا نامفهوم به نظر برسد.

برخی از ترس‌های رایج در دوران کودکی عبارتند از:

ترس از تاریکی

ترس از تاریکی یکی از ترس‌های رایج و معمول در دوران کودکی است. بسیاری از کودکان در این دوره، ترس و نگرانی از تاریکی وجود دارد. این ترس ممکن است به دلیل عدم آشنایی کافی با محیط تاریک، تصاویر منفی درباره تاریکی یا تجربه‌های ناخوشایند قبلی مرتبط با تاریکی پیدا شود.

تاریکی برای کودکان می‌تواند نامعلوم و ناشناخته به نظر برسد و به همین دلیل ترسناک به نظر می‌رسد. آن‌ها ممکن است از وجود هیولاها یا موجودات ترسناک در تاریکی و یا از اینکه چیزی به آن‌ها صدمه بزند، نگران باشند.

برای کمک به کودکان در مواجهه با ترس از تاریکی، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

اطمینان و حمایت: به کودک خود بگویید که ترس از تاریکی طبیعی است و بسیاری از کودکان همان ترس را دارند. به او تضمین دهید که شما همواره در نزدیکی او هستید و او را حمایت می‌کنید.

نورپردازی: با استفاده از چراغ خافت یا چراغ شب، محیط خواب کودک را روشن تر کنید. این کار به کودک احساس امنیت و راحتی می‌دهد و ترس از تاریکی را کاهش می‌دهد.

ساختن روال خواب: برای کودکان، روتین خواب مهم است. سعی کنید یک روال آرامش‌بخش قبل از خواب برای کودک ایجاد کنید که شامل فعالیت‌های آرامش‌بخش مثل شنیدن داستان‌ها یا موسیقی آرام است. این کار به کودک کمک می‌کند تا به آرامش و راحتی برسد قبل از خواب.

تسلیم نکردن به ترس: مهم است که کودک را به ترسش تسلیم نکنید و او را تشویق کنید که با ترس خود مواجه شود. می‌توانید به او بگویید که در دیالوگ داستان‌ها یا بازی‌های خیالی، شخصیت‌های شجاع را تصور کند و با آن‌ها همراه شود.

به یاد داشته باشید که هر کودک تجربه ترس خود را دارد و ممکن است زمانی برای کاهش ترس از تاریکی نیاز داشته باشد. صبور باشید، حمایت کنید و با کودک خود در این موضوع همکاری کنید.

ترس از جدا شدن از والدین

ترس از جدا شدن از والدین یکی از ترس‌های رایج در دوران کودکی است و معمولاً در سنین ابتدایی دوران پیش‌دبستانی بیشتر دیده می‌شود. این ترس همچنین به عنوان "ترس جدایی" نیز شناخته می‌شود.

این ترس ممکن است به دلیل حس ناامنی در غیاب والدین، تجربه‌های قبلی ناخوشایند مرتبط با جدا شدن یا واکنش‌های اضطرابی والدین در مواجهه با جدا شدن ایجاد شود. کودکان ممکن است نگران باشند که والدینشان برای همیشه نزدیکشان نباشند یا به آنها زحمت برسانند.

برای کمک به کودک در مواجهه با ترس از جدا شدن از والدین، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

1. برنامه‌ریزی موثر: برای کودکان، پیش‌بینی و تفصیل برنامه روزانه به شدت مهم است. اطمینان حاصل کنید که کودک در جریان برنامه‌ها و زمان‌بندی‌های خود است. این کار به کودک احساس امنیت و پیش‌بینی می‌دهد.

2. اعتماد و اطمینان: به کودکان خود بگویید که همیشه برایشان در نزدیکی هستید. بیان کنید که شما به او اعتماد دارید و مطمئنید که او می‌تواند با موفقیت جدا شود و به خوبی مدت زمانی را بدون شما سپری کند.

3. تمرینات تجربی: با کودک خود تمرین کنید که او را به تدریج به جدا شدن از شما عادت دهید. ابتدا با جدا شدن کوتاه و به مرور زمان طولانی‌تر، به قدرت کودک برای مواجهه با جدا شدن از والدین اعتماد کنید.

4. تسلیم نشدن به ترس: بر این باشید که به ترس کودک تسلیم نشوید. اگر کودک احساس ترس می‌کند و از جدا شدن ناراحت است، سعی کنید با او درباره ترسش صحبت کنید و او را تشویق کنید که با ترس خود مواجه شود و آن را پشت سر بگذارد.

5. نشان دادن عشق و توجه: در هر فرصت ممکن، عشق و اهتمام خود را به کودک نشان دهید. این کار احساس امنیت و ارتباط نزدیکی را بین شما و کودکتان برقایجاد می‌کند و ترس از جدا شدن را کاهش می‌دهد.

6. تمرکز بر رابطه امن: پرورش رابطه امن و قوی بین شما و کودک از اهمیت بالایی برخوردار است. بیان کنید که همیشه برای کودک در دسترس هستید و به نیازهای او پاسخ می‌دهید. این نشان می‌دهد که او می‌تواند به شما اعتماد کند و مطمئن باشد که شما همیشه در کنارش هستید.

7. بازی‌های نقش‌آفرینی و تمثیلی: از بازی‌هایی مانند بازی با عروسک‌ها، نقش‌آفرینی با شخصیت‌ها یا تمثیل نقش‌های خانوادگی استفاده کنید. این بازی‌ها به کودک کمک می‌کنند به صورت غیرمستقیم با موضوع جدا شدن از والدین آشنا شوند و احساس کنند که همچنان قادرند به تنهایی زندگی کنند.

8. ایجاد تعادل: سعی کنید بین افزایش استقلال کودک و حمایت از او تعادلی مناسب برقرار کنید. به او فرصت دهید تا خود را مستقل تجربه کند، اما همچنین در دسترس باشید تا در صورت نیاز به او کمک کنید.

9. اطلاع قبلی: اگر قرار است که برای مدت طولانی جدا شوید، مثلاً برای کار یا سفری، اطلاعات قبلی و کافی به کودک بدهید. او را در جریان پیش‌بینی‌ها قرار دهید و به او توضیح دهید که در غیابتان از طریق تماس تلفنی با او ارتباط خواهید داشت.

توجه داشته باشید که تسلیم شدن به ترس و از بین بردن آن در یکباره اتفاق نمی‌افتد. هر کودک نیاز به زمان و تجربه دارد تا با ترس خود مواجه شود و آن را کاهش دهد. با صبوری، حمایت و اطمینان به کودک خود کمک کنید تا این ترس را پشت سر بگذارد و احساس امنیت و قدرت در جدا شدن از والدین را تجربه کند.

ترس از حیوانات

ترس از حیوانات نیز یکی از ترس‌های رایج در دوران کودکی است. برخلاف بعضی از ترس‌های دیگر، ترس از حیوانات می‌تواند به دلیل تجربه‌های واقعی و یا تصاویری که کودک در رسانه‌ها مشاهده می‌کند، شکل بگیرد.

برای کمک به کودک در مواجهه با ترس از حیوانات، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

1. اطلاعات صحیح: برای کاهش ترس کودک از حیوانات، آموزش‌های ساده و صحیح درباره حیوانات به وی بدهید. برای مثال، به کودک توضیح دهید که بسیاری از حیوانات برای خوردن و بازی هستند و قصد نیروی بد به او ندارند.

2. معرفی به آرامی: اگر کودک ترسیدگی از حیوانی خاص دارد، می‌توانید آرامی و به تدریج به او آن حیوان را معرفی کنید. ابتدا با تصاویر و کتاب‌ها درباره حیوان آشنا شود و به تدریج دیدار نزدیک‌تر با آن را برنامه‌ریزی کنید.

3. تماشای فیلم‌ها و مستندات مرتبط: تماشای فیلم‌ها و مستنداتی که درباره حیوانات است، می‌تواند به کودک کمک کند تا حیات و رفتارهای طبیعی حیوانات را ببیند و درک بهتری از آنها داشته باشد.

4. ملاقات با حیوانات خانگی: اگر امکانش وجود دارد، کودک را به محیطی ببرید که در آن با حیوانات خانگی مانند گربه یا سگ در تماس باشد. این تجربه مثبت می‌تواند به کودک کمک کند تا با حیوانات ارتباط برقرار کند و ترسش را کاهش دهد.

5. الگوی مثبت: به عنوان والدین، نشان دهید که شما نیز به طور آرام و منطقی با حیوانات برخورد می‌کنید. این کار به کودک نشان می‌دهد که با ترس حیوانات روبرو شدن ممکن است ولی می‌توان با آن کنار آمد.

6. تحقیق و پاسخ به سوالات: اگر کودک سوالاتی درباره حیوانات دارد، به مشاهده و تجربه خود راجع به حیوانات توجه کنید. تحقیقات کوچکی را با هم انجام دهید و به سوالات او پاسخ دهید. این کار تواند دانش و آگاهی کودک را درباره حیوانات افزایش دهد و ترس او را کاهش دهد.

7. اجازه به کودک برای بیان ترس: به کودک فرصت دهید تا درباره ترسش ابراز نظر کند. گوش دادن به او و اعتقاد به احساساتش می‌تواند احساس قدرتمندی برای او به ارمغان بیاورد و به او کمک کند تا با خودش بیشتر مطمئن شود.

8. استفاده از روش‌های آرام‌بخش: روش‌های آرام‌بخشی مانند تنفس عمیق، تصویرسازی ذهنی مثبت و تمرینات آرامش می‌تواند به کودک کمک کند تا در مواجهه با ترس از حیوانات آرامش پیدا کند.

9. مراجعه به متخصص: در صورتی که ترس کودک از حیوانات بسیار شدید است و توانایی کاهش آن با روش‌های خانگی نبوده، مراجعه به متخصص نیروی روان‌شناسی کودکان می‌تواند مفید باشد. روان‌شناس می‌تواند به شما و کودکتان در ارزیابی و تحلیل علل ترس کمک کند و راهنمایی‌های متناسب با شرایط خاصتان ارائه دهد.

به یاد داشته باشید که هر کودک تجربه ترس خود را دارد و برخی از ترس‌ها ممکن است طبیعی باشند. حمایت، صبر و ایجاد فضای امن برای کودک می‌تواند در کاهش ترس از حیوانات کمک کننده باشد.

ترس از هیولاها و شیاطین

ترس از هیولاها و شیاطین نیز یک ترس رایج در دوران کودکی است. این ترس معمولاً به دلیل خیال پردازی‌ها و تخیل قوی کودکان، محدودیت در درک جهان و عدم آشنایی کافی با مفهوم حقیقی و غیرحقیقی بودن هیولاها و شیاطین شکل می‌گیرد.

برای کمک به کودک در مواجهه با ترس از هیولاها و شیاطین، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

1. تأیید و قبول احساسات: ابتدا به کودک بگویید که احساس ترس از هیولاها و شیاطین طبیعی است و بسیاری از کودکان این ترس را تجربه می‌کنند. این کار به کودک کمک می‌کند تا احساسات خود را درک کند و بداند که نه تنها در ترسش نیست.

2. تصحیح اطلاعات: به کودک توضیح دهید که هیولاها و شیاطین در دنیای واقعی وجود ندارند و این تصاویر معمولاً از داستان‌ها، فیلم‌ها و خیال پردازی‌ها به وجود می‌آیند. برای اثبات این موضوع، می‌توانید با کودک داستان‌ها را مورد بررسی قرار داده و نشان دهید که آنها تخیلی هستند.

3. تغییر داستان: به جای تمرکز بر هیولاها و شیاطین به عنوان موجودات ترسناک، می‌توانید داستان‌ها و تخیل‌های مثبتی برای کودک بسازید. مثلاً می‌توانید درباره قهرمانان و شخصیت‌های قوی و دلیر صحبت کنید که با هیولاها مبارزه می‌کنند و آنها را شکست می‌دهند.

4. تسلیح کودک: به کودک ابزارهایی بدهید تا احساس امنیت و قدرت در برابر هیولاها داشته باشد. می‌توانید یک عروسک یا شمشیر کوچک برای او تهیه کنید و به او بفهمانید که با استفاده از این ابزارها می‌تواند هیولاها را از بین ببرد یا آنها را با خودش دربیاورد.

5. ساخت فضای امن: ایجاد فضای امن و آرام برای کودک می‌تواند در کاهش ترس از هیولاها و شیاطین مفید باشد. اطمینان دادن به کودک که او در محافظت شما و محیط خانه امن است، احس6. محدود کردن مشاهده مواد ترسناک: تلاش کنید تا زمانی که کودک در دوران حساسیت به هیولاها و شیاطین است، مواد ترسناک را محدود کنید. این شامل فیلم‌ها، کتاب‌ها و بازی‌هایی است که محتوای ترسناک دارند. به جای آن، به کودک موادی با محتوای مثبت و سازنده برای تفریح و سرگرمی ارائه دهید.

7. مشارکت در خلق داستان‌های خلاقانه: با کودک داستان‌های خلاقانه ایجاد کنید که شخصیت‌های قوی و دوستانه دارند و با هیولاها و شیاطین مبارزه می‌کنند. این داستان‌ها می‌توانند نشان دهنده پیروزی و تسلط کودک بر ترسش باشند.

8. تحقیق و گفتگو: به کودک اجازه دهید تا در مورد هیولاها و شیاطین سوالات بپرسد و باهم در مورد آنها بحث کنید. پاسخ دادن به سوالاتش و اطمینان دادن از عدم وجود واقعیت درباره این موجودات می‌تواند به او کمک کند ترسش را کاهش دهد.

9. تقویت خودکنترل و اعتماد به نفس: به کودک کمک کنید تا خودکنترل و اعتماد به نفس خود را تقویت کند. این شامل یادگیری مهارت‌های مقابله، استفاده از تکنیک‌های آرامشی و تمرین‌های تنفس عمیق است. با تقویت این مهارت‌ها، کودک قادر خواهد بود بهتر با ترس از هیولاها و شیاطین مقابله کند.

10. حمایت و انگیزه‌بخشی: به کودک حمایت کنید و او را تشویق به کنار آمدن با ترس از هیولاها و شیاطین بکنید. قدردانی از تلاش و پیشرفت کوچک‌ها از جانب شما می‌تواند اعتماد به نفس و اطمینان کودک را بالا ببرد.

مهم است که به ترس کودک با حساسیت و احترام پاسخ دهید و به او زمان بدهید تا در مواجهه با ترس خود رشد و تقویت شود. همچنین، در صورت لزوم می‌توانید با یک متخصص روان‌شناسی کودکان مشورت کنید تا راهنمایی‌های متناسب با مورد خاصتان دریافت کنید.

مهم است به کودکان با احترام به ترس‌هایشان روبرو شویم و آن‌ها را جدی بگیریم. ارائه حمایت، آرامش و اطمینان به کودکان می‌تواند به کاهش ترس‌هایشان کمک کند. همچنین، بازی، مطالعه داستان‌ها و صحبت کردن با کودکان درباره ترس‌هایشان نیز می‌تواند فرصتی برای افزایش آگاهی و بهبود مدیریت ترس‌هایشان باشد. اگر ترس کودک مداوم و مزاحم بود، می‌توانید با مشاوره یا راهنمایی از متخصصین در حوزه روانشناسی کودکان بهترین راهکارها را برای مدیریت ترس‌های آنان بیابید.

شهرزاد شمیرانی

روانشناس بالینی

من دکتر شهرزاد شمیرانی

رواندرمانگر بالینی

حوزه فعالیت : در زمینه کودک ، نوجوان، خانواده

مشاور روانشناس منابع و سرمایه های انسانی در سازمان ها