ترس های دوران کودکی قسمت دوم

ترس‌های دوران کودکی یک قسمت طبیعی از رشد و توسعه کودکان است. در این دوران، کودکان ممکن است با مواردی که برای بزرگان شاید عجیب یا نامعقول به نظر برسد، ترسیده یا نگران باشند. این ترس‌ها می‌توانند موقتی باشند و با گذشت زمان به خود بروز ندهند، یا ممکن است برای مدت طولانی با کودک همراه باشند.

مهمترین علت ایجاد ترس‌ها در کودکان، ناتمام بودن فرآیند تکاملی ذهنی و عاطفی آن‌هاست. در طول دوران کودکی، کودکان در حال یادگیری و درک جهان پیرامون خود هستند و برخی مفاهیم و موارد ممکن است برایشان ترسناک یا نامفهوم به نظر برسد.

برخی از ترس‌های رایج در دوران کودکی عبارتند از:

ترس از بیماری و مرگ

ترس از بیماری و مرگ نیز می‌تواند یکی از ترس‌های رایج در دوران کودکی باشد. این ترس معمولاً به دلیل عدم آشنایی کامل کودک با مفهوم بیماری و مرگ، احساس آسیب‌پذیری و ناامنی می‌تواند شکل گیرد. برای کمک به کودک در مواجهه با این ترس، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

1. صحبت کردن با کودک: با کودک در مورد بیماری و مرگ صحبت کنید و سوالات او را پاسخ دهید. استفاده از اصطلاحات ساده و مناسب سطح تفهیم کودک می‌تواند به او کمک کند تا بهتر درک کند.

2. تأکید بر بهداشت و سلامت: به کودک آموزش دهید که مراقبت از بهداشت شخصی، شستشوی دست‌ها و مراقبت از بدنش می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌ها کمک کند. این گفتگوها می‌توانند به او اطمینان دهند و نشان دهند که او قدرتی برای حفظ سلامت خود دارد.

3. استفاده از داستان‌ها و کتاب‌ها: از داستان‌ها و کتاب‌هایی با محوریت موضوع بیماری و مرگ برای کودک استفاده کنید. این منابع می‌توانند کمک کننده باشند تا مفهوم‌های پیچیده را به شکلی ساده و قابل فهم برای کودکان توضیح دهند و آنها را در مواجهه با ترس کمک کنند.

4. ایجاد فضای امن: اطمینان دادن به کودک که او در محافظت شما و محیط خانه امن است، احساس اطمینان و امنیت در او را تقویت می‌کند. دقت کنید که در مواجهه با ترس از بیماری و مرگ، کودکان به حمایت و پشتیبانی والدین بیشتر نیاز دارند.

5. تحقیق متناسب: همچنین، به کودک اطلاعات مناسب سن خود را در مورد بیماری‌ها و روش‌های پیشگیری از آنها ارائه دهید. با توجه به سن کودک، منابع معتبری مانند کتاب‌ها، فیلم‌ها و منابع آموزشی مرتبط را برای او فراهم کنید.

6. مباحثه در مورد مرگ به عنوان قسمت طبیعی زندگی: به کودک توضیح دهید که مرگ یک قسمت طبیعی و نهایی از دوران زندگی است و همه افراد در نهایت باید بمیرند. بحث در مورد مرگ به عنوان یک فرآیند طبیعی و بی‌دردسر کمک می‌کند تا کودک بفهمد که مرگ جزئی از چرخه طبیعت است.

7. تأکید بر لحظه‌های حال و لذت بردن از زندگی: به کودک آموزش دهید که ارزش لحظه‌های حال و لذت بردن از زندگی را درک کند. این کمک می‌کند تا تمرکز او بر زندگی فعلی باشد و از ترس از آینده و بیماری کاسته شود.

8. ارائه پشتیبانی عاطفی: به کودک احساسات خود را در مورد ترس از بیماری و مرگ بیان کرده و با او در مورد آن صحبت کنید. به او نشان دهید که شما در کنار او هستید و او را در مواجهه با ترس‌هایش حمایت می‌کنید.

9. تقویت منابع داخلی: به کودک بیاموزید که او قدرت داشتن منابع داخلی مانند قوه‌ی هوشمندی، قدرت تصمیم‌گیری و استفاده از راهبردهای مثبت برای مقابله با ترس‌هایش را دارد. این تأکید بر قدرت داخلی کودک را تقویت می‌کند و به او اعتماد به نفس می‌بخشد.

10. ارائه الگوهای مذهبی: در صورتی که خانواده شما دارای عقاید مذهبی هستند، می‌توانید از اصول و ارزش‌های مذهبی برای ارامش و آرامش کودک استفاده کنید. با توجه به مذهب خانواده، به کودک توضیح دهید که در مفهوم مذهبی، بیماری و مرگ نقش خاصی دارند و این دیدگاه می‌تواند به او در پذیرش و تسلیم بخشیدن به عدم قابل اجتناب این رویدادها کمک کند.

ترس از آب

ترس از آب و سبکسازی یا ددرونگی (هیدرفوبیا) می‌تواند یکی از ترس‌های رایج در دوران کودکی باشد. این ترس معمولاً به دلیل تجربه‌های منفی، عدم آشنایی کافی با شنا و آب، یا تأثیرات محیطی ناخوشایند مربوط به آب شکل می‌گیرد. برای کمک به کودک در مواجهه با این ترس، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

1. ایجاد فضای امن: اطمینان دادن به کودک که او در محافظت شما و محیط خانه امن است، احساس اطمینان و امنیت در وجود او را تقویت می‌کند. این کمک می‌کند تا او احساس راحتی و آرامش در حضور آب داشته باشد.

2. آشنایی تدریجی با آب: به کودک اجازه دهید در زمان و سرعت خود با آب آشنا شود. می‌توانید از پایین بردن کودک در حوضچه کوچک، بازی با آب در حمام یا نشستن در کنار استخر بدون ورود به آب شروع کنید. این تجربه‌های تدریجی می‌توانند کودک را به آرامی با آب آشنا کنند

3. بازی و سرگرمی در آب: استفاده از بازی‌ها و فعالیت‌های سرگرم‌کننده در آب می‌تواند کودک را به طور مثبت به سمت آب جذب کند. می‌توانید از توپ بازی، تخته شنا، وسایل شنا و غیره استفاده کنید تا کودک به آب علاقه مند شود و ترس از آن را کم کند.

4. حضور والدین: حضور والدین در کنار کودک در زمان مواجهه با آب می‌تواند به او احساس امنیت و حمایت بدهد. وقتی کودک در آب است، شما می‌توانید در کنار او باشید، او را تشویق کنید و از حضور خود نشانه‌ای از امنیت و آرامش برای او به شمار آید.

5. مثال‌زدن از دیگران: به کودک داستان‌ها و تجربیات مثبت دیگران در مورد استفاده از آب و شنا را بگویید. می‌توانید از داستان‌های کودکان یا تجربیات شخصی خود استفاده کنید تا به کودک نشان دهید که استفاده از آب چقدر لذت‌بخش و بی‌خطر است.

ترس از ارتفاعات

ترس از ارتفاعات (آکروفوبیا) می‌تواند یکی از ترس‌های رایج در دوران کودکی باشد. این ترس ممکن است به دلیل تجربه‌های ناخوشایند در مورد ارتفاعات، عدم اطمینان در مواجهه با تغییرات فیزیکی و ترس از سقوط شکل بگیرد. برای کمک به کودک در مواجهه با این ترس، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

1. آشنایی تدریجی: به کودک اجازه دهید تدریجاً با ارتفاعات آشنا شود. از فعالیت‌هایی مانند پلکان‌رفتن، صعود و نزول از آب‌نما یا ایستادن در حاشیه بالایی از یک پل کوچک شروع کنید. با تجربه‌های تدریجی ارتفاع، کودک قدرتمندتر و مطمئن‌تر در مواجهه با آنها خواهد شد.

2. تجربه به محض کنترل: به کودک نشان دهید که وقتی او در ارتفاع است، او را تحت کنترل خود قرار می‌دهید. مثلاً اگر به بالای پل صعود می‌کند، حمایت اضافی از او انجام دهید یا دست او را بگیرید تا احساس اطمینان بیشتری داشته باشد.

3. بازی در ارتفاعات: ایجاد فضای بازی در ارتفاعات می‌تواند به کودک کمک کند تا با ارتفاعات آشنا شود. می‌توانید از ایجاد توپ بازی در ارتفاعات بالا، تیراندازی با موجودات تخیلی از بالا و سایر بازی‌های مشابه استفاده کنید.

4. تمرین تنفس عمیق: آموزش به کودک تمرین تنفس عمیق و آرامش بخش می‌تواند در کنترل ترس از ارتفاعات موثر باشد. با هم تمرین کنید و به او نشان دهید که با تمرکز بر روی تنفس، می‌تواند آرامش خود را افزایش دهد.

5. پاسخ به سوالات: به کودک اجازه دهید سوالات خود را پیرامون ارتفاعات بپرسد و به آنها پاسخ دهید. توضیح دادن درباره مزایا و محدودیت‌های مربوط به ارتفاعات می‌تواند اطمینان بیشتری به کودک بدهد.

6. رویارویی با ترس به تدریج: به کودک برنامه‌ریزی کم‌ترسانه‌ای برای تجربه ارتفاعات بدهید. ممکن است ابتدا با ارتفاعات کمتر شروع کنید و سپس به مرور زمان به ارتفاعات بیشتری پیشرفت کنید. ترغیب کودک به قدم‌های کوچک و متقابل به سمت تحقق هدف می‌تواند به ایجاد اعتماد به نفس و افزایش اطمینان کمک کند.

7. استفاده از تکنیک‌های آرامش: به کودک یاد دهید که در مواجهه با ترس از ارتفاعات از تکنیک‌های آرامش مانند تمرکز بر تنفس عمیق، تصویرسازی مثبت، یا تکرار تمرین‌های آرامش بخصوص استفاده کند. این تکنیک‌ها می‌توانند به کودک کمک کنند تا بهتر با تنش و اضطراب مواجهه کند.

8. مدیریت انتظارات: به کودک بگویید که ترس از ارتفاعات طبیعی است و بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند. همچنین، به او توضیح دهید که به تدریج می‌تواند این ترس را کم کند و قدرت شخصی خود را در مواجهه با آن تقویت کند.

9. شناخت محیط: آشنایی کودک با محیط اطراف و به دست آوردن اطلاعات در مورد ارتفاعات می‌تواند به او اطمینان بدهد. همراهی کودک در پاسیو گذراندن طبیعت، بازدید از مناظر طبیعی و ارتفاعات ملموس و آشنا شدن با عملکرد و ساختارهای مختلف می‌تواند به کودک کمک کند تا به ارتفاعات بازتاب داده شده در محیط زندگی خود مسلط شود.

10. حمایت و تشویق: به کودک نشان دهید که شما در کنار او هستید و او را تشویق می‌کنید تا با ترس از ارتفاعات مواجهه کند. قدردانی از تلاش‌ها و پیشرفت‌هایش، ایجاد احساس اطمینان و ارائه حمایت همیشه به کودک کمک خواهد کرد.

11. مراجعه به متخصص: در صورتی که ترس از ارتفاعات کودک را در حدی بالا برده و زندگی روزمره او را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مراجعه به متخصص روانشناس یا مشاور می‌تواند مفید باشد. این تخصصیان می‌توانند به شما و کودکتان راهنمایی کنند و روش‌های مؤثری را برای مدیریت و کاهش ترس ارائه دهند.

12. مدیریت خود: به‌عنوان والدین، مدیریت خود شما نیز بسیار مهم است. سعی کنید از اظهار ترس خود در مقابل کودک پرهیز کنید و الگوی خود را به عنوان فردی آرام، مطمئن و مسلط نشان دهید. نشان دادن اعتماد به نفس و پذیرش چالش‌ها به کودک الهام می‌بخشد.

13. صبر و تحمل: تغلب بر ترس از ارتفاعات زمان و صبر می‌طلبد. صبور باشید و از کودک حمایت کنید. همراهی شما در طول این سفر برای غلبه بر ترس بسیار ارزشمند است.

14. رویارویی کنترل شده: ترس از ارتفاعات را به کودک فراموش نکنید، اما تلاش کنید تا به آرامی و با کنترل مناسب با آن مواجهه کنید. به کودک اجازه دهید بداند که ترسش ناشناخته نیست و در کنارش هستید تا او را در مواجهه با آن یاری کنید.

15. استفاده از داستان‌ها و نقاشی‌ها: از داستان‌ها و نقاشی‌هایی که درباره غلبه بر ترس از ارتفاعات استفاده می‌شود، بهره ببرید. این منابع می‌توانند به کودک کمک کنند تا درک بهتری از ترس خود پیدا کند و راهکارهای کنترل آن را یاد بگیرد.

همیشه به یاد داشته باشید که هر کودک و تجربه‌ای منحصر به فرد دارد، لذا برنامه‌ها و روش‌هایی که برای کودک شما مؤثر است ممکن است با دیگران متفاوت باشد. ارائه حمایت، آرامش و صبر مهمترین عوامل در کمک به کودک برای غلبه بر ترس از ارتفاعات خواهند بود.

ترس از نمونه‌های بزرگ

ترس از نمونه‌های بزرگ در دوران کودکی می‌تواند یک تجربه رایج باشد. این نمونه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

1. ترس از هیولاها و موجودات تخیلی: کودکان ممکن است ترس از هیولاها، جن‌ها، پریان و سایر موجودات تخیلی داشته باشند. این ترس معمولاً به خاطر عدم آشنایی با واقعیت و قابلیت تفکر تصویری قوی بوده و با گذشت زمان و بالغ شدن کودک تا حدود زیادی کاهش می‌یابد.

2. ترس از تاریکی: بسیاری از کودکان ترس از تاریکی را تجربه می‌کنند. این نوع ترس برای کودکان به خاطر عدم توانایی در فهمیدن وضعیت و محیط تاریک است. استفاده از چراغ‌های شب به عنوان منبع نور و راهنمایی، می‌تواند به کاهش ترس از تاریکی کمک کند.

3. ترس از جدایی والدین: برخی کودکان، به‌ویژه در سنین پیش‌دبستانی، ترس از جدایی از والدین را تجربه می‌کنند. این ترس می‌تواند به خاطر نگرانی از از دست دادن عزیزان و تجربه نکردن امنیت و حمایت باشد. ارائه آرامش، اعتماد و تشویق به استقلال کودک می‌تواند به کاهش این ترس کمک کند.

4. ترس از حیوانات: برخی از کودکان ممکن است ترس از حیوانات مانند سگ‌ها، موش‌ها یا عنکبوت‌ها داشته باشند. این ترس معمولاً به عدم آشنایی کودک با رفتار و ویژگی‌های حیوانات و همچنین تاثیرات ناخوشایندی که از طریق رسانه‌ها دریافت می‌کند، برمی‌گردد. آشنایی کودک با حیوانات از طریق کتاب‌ها، نمایشگاه‌ها یا حضور در باغ وحش می‌تواند به کاهش ترس کمک کند.

5. ترس از پزشک و تزریق: برخی از کودکان ممکن است ترس از پزشکان و تزریق‌ها داشته باشند. این ترس معمولاً به عدم آشنایی با روند و هدف این فعالیت‌ها و تجربه درد موقتی که ممکن است همراه باشد.

6. اطلاع‌رسانی و آموزش: با کودک درباره نمونه‌های بزرگی که می‌ترسد، گفتگو کنید. توضیح دهید که این نمونه‌ها واقعیت ندارند و برای سرگرمی و ترساندن مخاطبان استفاده می‌شوند. به کودک نشان دهید که این نمونه‌ها در دنیای واقعی وجود ندارند و اغلب غیرممکن هستند.

7. ساخت محیط آشنا: اگر کودک از مکان خاصی می‌ترسد، سعی کنید محیط را به شکلی آشنا و دوستانه تغییر دهید. مثلاً اگر کودک از پارک ترس دارد، ابتدا بازی‌هایی در داخل خانه با موضوع پارک برگزار کنید و سپس به تدریج به پارک حقیقی بروید.

8. نمایشگاه‌ها و موزه‌ها: با بردن کودک به نمایشگاه‌ها و موزه‌ها، او را با نمونه‌های بزرگ آشنا کنید. این فضاها فرصتی عالی برای کاهش ترس از نمونه‌های بزرگ و ایجاد آگاهی در کودکان ارائه می‌دهند.

9. بازی‌های نقش‌آفرینی: بازی‌های نقش‌آفرینی می‌توانند برای کودکان کمک کننده باشند. از داستان‌ها و بازی‌هایی با محوریت نمونه‌های بزرگ استفاده کنید تا کودکان بتوانند این تجربه‌ها را در قالب بازی تجربه کرده و ترس خود را کاهش دهند.

10. حمایت و تشویق: همیشه به کودک حمایت کنید و او را تشویق به درک و مواجهه با ترس‌هایش بکنید. بیان کنید که ترس خیلی متداول است و می‌تواند با زمان و پشتکار کم‌کم کاهش یابد.

11. همراهی با نمونه‌های کوچکتر: اگر کودک از نمونه‌های بزرگ می‌ترسد، می‌توانید ابتدا او را با نمونه‌های کوچکتری که واقعیت دارند، مانند عروسک‌ها، مدل‌ها یا تصاویر کوچک، آشنا کنید. 

12. تمرین تنفس و آرامش: به کودک بیاموزید که در مواجهه با ترس، تنفس عمیق و آرامش خود را حفظ کند. می‌توانید با او تمرین‌هایی مثل نفس عمیق گرفتن و شمارش تا ۱۰ را انجام دهید. این تمرین‌ها به کودک کمک می‌کنند تا هنگام ترس با آرامش و کنترل احساسات خود راحت‌تر باشد.

13. مثال‌های موفقیت: به کودک مثال‌هایی از خود و دیگران بدهید که در مواجهه با ترس‌هایشان پیروز شده‌اند. این مثال‌ها می‌توانند از افراد معروف، داستان‌های کتاب‌ها یا حتی دوستان و خانواده‌ای باشند که با ترس مواجهه کرده و آن را غلبه کرده‌اند.

14. مشاوره حرفه‌ای: در صورتی که ترس کودک از نمونه‌های بزرگ به حدی شدید و مزاحمت آموزش یا روزمره‌ای او شده است، مراجعه به یک مشاور حرفه‌ای می‌تواند مفید باشد. یک متخصص می‌تواند بهترین راهکارها برای مدیریت و کاهش ترس را به شما و کودکتان ارائه دهد.

مهم است که به ترس کودکان با توجه و حمایت قوی و درک عمیق واکنش نشان دهید. همچنین، ترس‌ها در طول رشد و تکامل کودکان تغییر می‌کنند، بنابراین صبور و پشتکار خود را در این مسیر حفظ کنید و به کودک خود زمان بدهید تا با این ترس‌ها کنار بیاید.

مهم است به کودکان با احترام به ترس‌هایشان روبرو شویم و آن‌ها را جدی بگیریم. ارائه حمایت، آرامش و اطمینان به کودکان می‌تواند به کاهش ترس‌هایشان کمک کند. همچنین، بازی، مطالعه داستان‌ها و صحبت کردن با کودکان درباره ترس‌هایشان نیز می‌تواند فرصتی برای افزایش آگاهی و بهبود مدیریت ترس‌هایشان باشد. اگر ترس کودک مداوم و مزاحم بود، می‌توانید با مشاوره یا راهنمایی از متخصصین در حوزه روانشناسی کودکان بهترین راهکارها را برای مدیریت ترس‌های آنان بیابید.

شهرزاد شمیرانی

روانشناس بالینی

من دکتر شهرزاد شمیرانی

رواندرمانگر بالینی

حوزه فعالیت : در زمینه کودک ، نوجوان، خانواده

مشاور روانشناس منابع و سرمایه های انسانی در سازمان ها