اختلال یادگیری و راه های درمان آن

اختلال یادگیری به مشکلاتی اطلاق می‌شود که در فرآیند یادگیری تاثیر منفی دارند و باعث کاهش قابل توجه عملکرد تحصیلی فرد می‌شوند. به عبارت دیگر، افرادی که از اختلال یادگیری رنج می برند، با مشکلاتی در زمینه هایی مانند خواندن، نوشتن، حساب کردن، شنیداری و یا تمرکز روبرو می شوند. این مشکلات می تواند به صورت کلی تحت عنوان "اختلال یادگیری" شناخته شود، اما هر نوع اختلال یادگیری خود دارای ویژگی هایی مختص به خود است و به تفکیک می توان به آن ها اشاره کرد.

اختلال یادگیری می‌تواند در هر سنی از زندگی بروز کند و ممکن است برای فرد تأثیرات نامطلوبی داشته باشد. افراد مبتلا به این اختلالات یادگیری، اغلب در محیط تحصیلی با مشکل روبرو می شوند و نمی توانند با همتایان خود در سطح معمولی مطابقت پیدا کنند. 

اختلالات یادگیری می‌توانند از نوع شناختی، عصبی، رفتاری و یا محیطی باشند. به عنوان مثال، اختلال نارسایی توجه/فزون‌فعالیت (ADHD) یک نوع اختلال یادگیری است که با مشکلات توجه و کنترل حرکات غیرارادی مشخص می‌شود. اختلال دیسلکسی نیز یکی دیگر از اختلالات یادگیری است که با مشکلات در خواندن و نوشتن روبرو می شود.

تشخیص و درمان اختلالات یادگیری معمولاً توسط متخصصین روان‌شناسی، متخصصین تربیت بدنی، پزشکان عصب‌روان‌شناس و یا متخصصین توانبخشی صورت می‌گیرد. درمان اختلالات یادگیری معمولاً به وسیله آموزش و روش‌های خاصی صورت می‌گیرد که با توجه به نوع اختلال، فرد مبتلا به این اختلال بسته به شرایط خود، آن‌ها را در محیط تحصیلی و زندگی روزمره کنترل و مدیریت می‌کند.

تدابیری که به واسطه آن‌ها می‌توان اختلال یادگیری را کنترل کرد، شامل استفاده از روش های آموزشی خاصی، تکنیک های یادگیری مبتنی بر نظریات جدید علوم شناختی، مشاوره فردی و یا گروهی برای فرد مبتلا، تغییرات در محیط تحصیلی و مدیریت رفتاری فرد می‌شوند.

استفاده از روش‌های آموزشی خاص، مانند استفاده از تکنولوژی های پیشرفته، کلاس‌های خصوصی، موسسات آموزشی و مدارس ویژه، یکی از راه‌های کنترل اختلال یادگیری است. همچنین، استفاده از تکنیک های یادگیری مبتنی بر نظریات جدید علوم شناختی نیز می‌تواند به فرد مبتلا به اختلال یادگیری کمک کند. به عنوان مثال، تکنیک هایی مانند یادگیری مبتنی بر بازخورد و تمرین‌های مکرر جهت تقویت حافظه و تمرکز فرد می‌تواند مفید باشد.

استفاده از مشاوره فردی و یا گروهی نیز می‌تواند به فرد کمک کند تا با مشکلات روبرو شده در حین یادگیری بهتر مقابله کند. همچنین، تغییرات در محیط تحصیلی و مدیریت رفتاری فرد نیز می‌تواند به کنترل این اختلال کمک کند. در مجموع، شناخت و مدیریت اختلال یادگیری می‌تواند به فرد کمک کند تا بهبود چشمگیری در عملکرد تحصیلی و زندگی روزمره خود داشته باشد.

علائم اختلال یادگیری چیست

علائم اختلال یادگیری ممکن است بسته به نوع اختلال، شدت آن و فرد از آن رنج برده بوده، متفاوت باشند. در ادامه به برخی از علائم رایج اختلالات یادگیری اشاره می کنیم:

- دشواری در تمرکز و حواس‌پذیری

- عدم توانایی در خواندن با سرعت و دقت مطلوب

- عدم توانایی در نوشتن و ترجمه افکار به قالب کتبی مناسب

- دشواری در حل مسایل ریاضیاتی و فهم اعداد

- مشکلات در تشخیص الفبا و نوشتن آن‌ها به صورت صحیح

- دشواری در هندسه و شناسایی الگوها و ترتیب‌ها

- مشکلات در شنیداری، فهم و تفسیر اطلاعات تلفظ شده

- دشواری در حافظه و یادآوری اطلاعات

علاوه بر این، افراد مبتلا به اختلالات یادگیری ممکن است با مشکلات رفتاری و اجتماعی نیز مواجه شوند، مانند فروپاشی در اعتماد به نفس، کاهش خودکنترلی، عدم رضایت و تحلیل منفی از عملکرد خود، اضطراب و یا افسردگی.

لازم به ذکر است که برخی از این علائم ممکن است برای فرد عادی نیز قابل مشاهده باشند. بنابراین، برای تشخیص اختلال یادگیری نیاز به ارزیابی دقیق توسط متخصصین داریم.

تشخیص اختلال یادگیری

تشخیص اختلال یادگیری معمولاً توسط متخصصین روان‌شناسی، متخصصین تربیت بدنی، پزشکان عصب‌روان‌شناس و یا متخصصین توانبخشی صورت می‌گیرد. برای تشخیص اختلال یادگیری، مراحل زیر را دنبال می‌کنند:

جمع‌آوری اطلاعات

در این مرحله، با توجه به شرح حال فرد مبتلا به اختلال یادگیری و نیاز به ارزیابی های خاص، اطلاعاتی درباره سابقه تحصیلی فرد، علائم مشاهده شده و شرایطی که با آنها روبرو بوده است، جمع‌آوری می‌شود.

ارزیابی اولیه

در مرحله بعد، ارزیابی اولیه از سطح قابلیت یادگیری فرد انجام می‌شود. این ارزیابی ممکن است شامل آزمون‌های مختلفی مانند آزمون هوش، آزمون ریاضیات، تست‌های شنیداری و... باشد.

ارزیابی متخصصین

در مرحله بعد، فرد مورد نظر به صورت جداگانه توسط متخصصین مختلف ارزیابی می‌شود. این متخصصین می‌توانند شامل پزشک عصب‌روان‌شناس، روان‌شناس، مشاور و یا متخصص تربیت بدنی باشند. این مرحله معمولاً شامل بررسی‌هایی مانند مصاحبه مشاوره‌ای، ارزیابی شناختی، ارزیابی حرکتی و توانبخشی است.

تشخیص نهایی

در مرحله پایانی، با توجه به نتایج ارزیابی های قبلی، تشخیص نهایی در خصوص وجود یا عدم وجود اختلال یادگیری اعلام می‌شود. در صورت تأیید اختلال یادگیری، متخصص معمولاً یک طرح درمانی مشخص برای فرد تنظیم می‌کند.

به دلیل اینکه اختلال یادگیری می‌تواند در صورت عدم تشخیص و درمان، به تدریج تأثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد، پیشنهاد می‌شود که در صورت مشاهده علائم نامطلوب، به متخصصین مربوطه مراجعه کرده و نسبت به ارزیابی و درمان اقدام کنید.

درمان اختلال یادگیری

درمان اختلال یادگیری معمولا بسته به نوع و شدت اختلال، با روش‌های مختلفی انجام می‌شود. در زیر به برخی از روش‌های درمانی اختلال یادگیری اشاره می‌کنیم:

تغییرات در آموزش

در برخی موارد، با اعمال تغییرات در روش‌های آموزشی، می‌توان به فرد کمک کرد تا بتواند کیفیت یادگیری خود را افزایش دهد. این تغییرات می‌تواند شامل استفاده از متدهای آموزشی جدید، توضیحات بیشتر و روشن‌تر درباره مطالب درسی، کلاس‌های خصوصی و یا کمک درسی باشد.

آموزش مهارت‌های خاص

در برخی موارد، با آموزش مهارت‌های خاص مانند مهارت‌های خواندن، نوشتن، ریاضی و حل مسئله، می‌توان به فرد کمک کرد تا بتواند محدودیت‌های خود را در این زمینه‌ها کنترل کند.

مشاوره فردی و گروهی

با استفاده از مشاوره فردی و گروهی، می‌توان به فرد کمک کرد تا با مشکلات روبرو شده در حین یادگیری بهتر مقابله کند و راه‌حل‌های مناسب را پیدا کند.

داروها

در برخی موارد، با استفاده از داروها مانند ریتالین (Ritalin) می‌توان علائم اختلال یادگیری را کنترل کرد. 

مداخلات رفتاری

در بعضی از موارد، با اعمال مداخلات رفتاری، می‌توان به فرد کمک کرد تا توانایی کنترل احساسات و رفتار خود را در مواجهه با مشکلات یادگیری افزایش دهد.

تغییرات در محیط تحصیلی

با ایجاد تغییرات در محیط تحصیلی، مانند ارائه فضای آرام برای یادگیری، توسعه تکنولوژی‌های جدید و متناسب با نیازهای فرد، می‌توان به بهبود کیفیت یادگیری فرد کمک کرد.

لازم به ذکر است که درمان اختلال یادگیری باید بسته به شرایط فردی و نیازهای فردی طراحی شود و هر فرد به دلیل شدت و نوع اختلال خود، ممکن است به روش‌های درمانی مختلفی نیاز داشته باشد.

شهرزاد شمیرانی

روانشناس بالینی

من دکتر شهرزاد شمیرانی

رواندرمانگر بالینی

حوزه فعالیت : در زمینه کودک ، نوجوان، خانواده

مشاور روانشناس منابع و سرمایه های انسانی در سازمان ها